Binnenkijken bij een M-cenas: de collectie van Pieter en Martine

BINNENKIJKEN BIJ EEN M-CENAS

DE COLLECTIE VAN PIETER EN MARTINE

Pieter Vereertbrugghen (65) en Martine Peleman (56) zijn partners in het leven én in de zaken. Ze runnen samen een communicatiebureau en hebben in de loop der jaren een heel diverse kunstcollectie opgebouwd. Al zien ze dat zelf anders: “Verzamelaars zou ik ons niet noemen, maar we hebben wel kunst in huis, ja.”

Ondertussen hebben we geleerd dat kunst tonen niet volstaat om mensen vrijer te laten denken

Martine Peleman, M-cenas

Martine: “Onze eerste aankopen gaan terug tot de jaren 90. Dat was vooral Japanse en Chinese klassieke keramiek, en moderne fotografie: Bovis, Bissinger, Boubat, Marchal. Het werd intenser toen Cypres, ons communicatiebureau, ook een galerie opende.”

Pieter: “We zijn altijd geïnteresseerd geweest in kunst, dus dachten we: als we nu eens jonge kunstenaars uitnodigen om in onze ruimte te exposeren? Misschien helpt dat onszelf en onze medewerkers om platgetreden paden te verlaten, en andere, nieuwe wegen te zoeken. De basis van kunst is tenslotte altijd vrijheid. Zo is Cypres Galerie ontstaan, op ons bedrijfsadres in de Vaartstraat in Leuven. Specialiteit: hedendaagse kunst. Eén van onze grootste projecten was ‘5025’: om de twee weken stelden we een andere, jonge Belgische kunstenaar voor. Vijfentwintig nieuwe tentoonstellingen in één jaar tijd. In die periode hebben we best wel wat werken gekocht: Peter De Meyer, Nele Tas, Quinten Ingelaere, Joachim Devillé, Eva Corluy …”

Martine: “We hoopten dat wij en onze medewerkers sterker in contact zouden komen met wat ik het ‘scheppend moment’ noem. Maar ondertussen hebben we geleerd dat kunst tonen niet volstaat om mensen vrijer te laten denken. De ontmoeting met het kunstenaarsgebaar – het ontstaansproces van het werk – is in dat opzicht veel belangrijker.”

M-cenas, 2020, M Leuven, foto: © Tina Herbots voor M Leuven

Echt?!

Pieter: “De liefde voor de fotografie loopt als een rode draad door onze privécollectie. Onze eerste belangrijke aanschaf, rond het jaar 2000, waren militaire luchtfoto’s uit de Eerste Wereldoorlog. De Duitsers en de geallieerden hebben er zo honderdduizenden genomen om elkaars stellingen in kaart te brengen. In het begin gebruikten ze duiven – ze hadden toen al camera’s die nog geen zeventig gram wogen – maar die waren te onvoorspelbaar. Daarna schakelden ze over op ballonnen en zeppelins, maar die waren dan weer te kwetsbaar. Vanaf 1916 zijn de meeste foto’s vanuit vliegtuigen genomen. Onze collectie komt van de goeie kant, de geallieerden (lacht).”

Martine: “Die foto’s zijn eigenlijk gruwelijke beelden – want oorlog – maar met een hoog esthetisch gehalte. Ze tonen de werkelijkheid, maar tegelijk lijken ze heel abstract. Zulke beelden roepen de vraag op: wat is realisme? Kan je figuratief zijn en toch abstract? Luchtfoto’s van het front zijn overigens ook een inspiratie geweest voor de Russische schilder Malevitsj.”

Licht is alles

Pieter: “We zijn geleidelijk aan verder gaan graven in de geschiedenis van de fotografie. En zo zijn we via mijn vriend Xavier Debeerst en zijn galerie Anamorfose bij het picturalisme uitgekomen. Dat is de eerste stroming in de kunstfotografie; heel populair van eind 19de eeuw tot rond 1920. De picturalisten waren meestal amateurfotografen. Ze zagen hun wereld kapotgaan door de industrialisatie – paradise lost. Er is een gelijkenis met wat er vandaag gebeurt. De realiteit letterlijk weergeven interesseerde hen niet; ze wilden hun droomwereld vastleggen en een emotionele reactie uitlokken. Licht was alles. Daarin leunden ze een beetje aan bij de impressionisten.”

“Tegelijkertijd wilden ze van fotografie een kunstvorm maken, op gelijke voet met de schilder- en beeldhouwkunst. Ze onderzochten wat ze konden bereiken met lenzen, afdrukpapier, manipulaties in de donkere kamer, de producten die ze gebruikten om negatieven te ontwikkelen …”

“In de jaren 20 werd het picturalisme weggevaagd door het modernisme. Maar het blijft een heel boeiende periode, met heel interessante werken. Zoek ze maar eens op: Stieglitz, Steichen, Demachy, Käsebier… In België: Marissiaux, Misonne, Lemaître …”

Video
Afspelen

Vierkant

Martine: “We kopen ook moderne fotografie, met name de ‘Square Print’-reeks van fotoagentschap Magnum. Tweemaal per jaar vraagt dat zijn fotografen om beelden rond een bepaald thema – ik zeg maar iets: solidariteit. Je hebt één week de tijd om te reserveren wat je bevalt, en je foto’s worden dan afgedrukt op een vierkant formaat. De grootste zijn 15 bij 15 centimeter. Eén foto kost 100 euro; best betaalbaar dus. Wij hebben er een stuk of 80, waarvan er 35 ophangen bij ons thuis. We wisselen regelmatig, zo blijft het fris.”

Oud en nieuw

Pieter: “Kunst is belangrijk voor een stad. Een stad die aandacht heeft voor kunst, blijft in beweging. De rol van een museum daarin is kunstwerken bewaren, restaureren, inventariseren, tonen … M doet dat uitstekend.”

“Het is een mooi museum, en ook vrij uniek omdat je er oude en hedendaagse kunst letterlijk naast elkaar kan zien. Je voelt dat ze daar ver in willen gaan. Hedendaagse kunstenaars worden uitgenodigd om de M-collectie te betrekken bij hun exposities. En de museumstaf denkt zelf na over hoe je hedendaagse en oude kunst samen kan brengen. ‘Neem je Tijd’ is een goed voorbeeld: een heel boeiende tentoonstelling, net omdat ze is uitgedacht en opgebouwd rond die confrontatie.”

Martine: “Nog twee dingen: de vernieuwde aanpak van de collectie in de Sint-Pieterskerk is ronduit schitterend. En wat wij als communicatiebureau ook appreciëren: ze communiceren breed genoeg. Het eerste nummer van het nieuwe magazine vonden we bijvoorbeeld heel geslaagd.”

Pieter: “Om al die redenen zijn we M-cenas geworden. Voilà.”