Nu te zien in M: 'Neem je Tijd'

NU TE ZIEN IN M

Neem je Tijd

M bewaart een erg uitgebreide en diverse verzameling objecten, van oude meesters tot hedendaagse werken. Regelmatig tonen we selecties daaruit in onze collectiepresentaties. Zo kan je sinds begin juli ‘Neem je Tijd’ gaan bezoeken, een tentoonstelling die je uitdaagt om écht te kijken en je vragen te stellen bij de rol van tijd in kunst. Je vindt er onder meer deze twee werken – gescheiden door vijf eeuwen, maar toch gelijkend. Curatoren Peter Carpreau en Lore Van Hees vertellen.

'Kalenderwijzerplaat', Onbekend, rond 1500

Het eerste wat opvalt zijn de met veel vakmanschap geschilderde taferelen. Nochtans is niks aan dit werk zuiver decoratief. Alle elementen hebben een betekenis: ze verwijzen naar tijd. In de zes concentrische cirkels vind je onder meer de uren van de dag, en de dagen en maanden van het jaar. De planeten en de dierenriem komen ook aan bod, want vijfhonderd jaar geleden maakten die veel meer deel uit van de tijdsbeleving dan nu.

Mensen geloofden dat ze een directe invloed hadden op hun leven, dus het was belangrijk dat je de stand van de hemellichamen kende.

Al die tijdsindicaties zijn geen toeval. Dit werk was oorspronkelijk tegelijk een klok en een kalender. Het mechanisme is verdwenen, maar in het midden zat een opening voor de wijzer die het uur aangaf. Vlak daarboven kon je waarschijnlijk de stand van de maan en de planeten aflezen.

De wijzerplaat geeft inzicht in het middeleeuwse wereldbeeld. In Gods schepping is alles met alles verbonden. De natuur heeft een vast ritme, en de mens volgt dat: oogsten doe je in augustus, druiven pletten in oktober. Tijd is cyclisch – zoals het nu is, zal het zich eeuwig blijven herhalen.

Kalenderwijzerplaat, Onbekend, rond 1500, M Leuven, foto: © Miles Fischler voor M Leuven

Kalenderwijzerplaat (detail), Onbekend, rond 1500, M Leuven, foto: © Miles Fischler voor M Leuven

'All Movement Itineraries', Christoph Fink, 1990-2011

Ook in dit werk van Christoph Fink speelt tijd een belangrijke rol. Het is een keramische schijf waarop de kunstenaar nauwgezet zijn verplaatsingen heeft weergegeven: ver of nabij, te voet of met het vliegtuig – alles is tot in de details bijgehouden. Je vindt er objectieve gegevens, zoals tijdstip, afstand en weersomstandigheden, maar Fink geeft ook zijn eigen subjectieve ervaringen mee: hoe hij zich voelt, wat hij ruikt, wat hij ziet.

Met dit werk heeft Fink een heel eigen manier gecreëerd om zijn verplaatsingen tijdens een periode van meer dan twintig jaar af te beelden. De jaartelling start aan de buitenrand van de schijf, de opening in het midden verwijst naar de toekomst, en naar de oneindige mogelijkheden die daar liggen.

De kalenderwijzerplaat en dit werk zijn allebei rond en ze hebben allebei tijd als thema. Maar er spreekt ook een groot verschil in tijdservaring uit. Voor ons mensen uit de 21ste eeuw volgt de pijl van de tijd een duidelijke richting, van verleden naar toekomst. In de middeleeuwen voelden ze dat anders aan: tijd was cyclisch, niet lineair. Hij draaide voor eeuwig rondjes.