Souffleur, wat is de betekenis van 'Incunabel'?

Alison Souffreau, projectmedewerker collectieregistratie: “Een incunabel is een boek dat gezet is met losse letters en gedrukt vóór 1 januari 1501, het begin van de zestiende eeuw. Het gaat dus om werken uit de kindertijd van de boekdrukkunst: die was een halve eeuw eerder uitgevonden. Incunabelen worden ook wel wiegendrukken genoemd, maar eigenlijk is het woord afgeleid van het Latijn voor de windsels waarin pasgeboren baby’s werden gewikkeld. In feite zou je dus ‘luierdrukken’ moeten zeggen (lacht). Behalve incunabelen bestaan er ook nog postincunabelen: die zijn iets later gedrukt, tussen 1501 en 1540.”

“De vormgeving van incunabelen herinnert vaak nog aan de handschriften die eraan voorafgingen. Er werd bijvoorbeeld veel met de hand aan toegevoegd: kapitalen werden manueel ingekleurd, de illustraties waren houtsneden... Incunabelen waren ook nog niet gepagineerd en hadden geen titelblad – dat komt allemaal pas later.”

“M bezit welgeteld één incunabel. Het gaat om een exemplaar van ‘De Civitate Dei’ van de kerkvader Augustinus, dat in 1488 is gedrukt in Leuven. De drukker was Joannes de Westfalia Paderbornensis, een man uit de Duitse landstreek Westfalen dus, maar hij werkte lange tijd in onze stad.”

“Incunabelen en andere oude drukken zijn erg waardevol. Daarom worden ze in optimale omstandigheden bewaard in het museumdepot, maar het is niet de bedoeling om ze voor nieuwsgierige ogen verborgen te houden. Sinds mei van dit jaar werkt M daarom samen met de vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheken aan het project Boek/Delen. De bedoeling is om 500 van onze oude drukken te fotograferen, te digitaliseren en te registreren op STCV, een onlinecatalogus van alle boeken die vóór 1801 in Vlaanderen met de hand zijn gedrukt. Die 500 zullen straks permanent toegankelijk zijn voor wetenschappers, maar ook voor het brede publiek. Op welke manier, dat moeten we nog bekijken. Momenteel zijn we nog volop bezig de werken te onderzoeken, en voor een deel ook al te registreren.”