Eyetrackingonderzoek: hoe kijken we naar kunst?

Een eerste samenwerking dateert van 2010 en sloot aan op de tentoonstelling ‘Parallellepipeda’. In 2017 pikten we de draad weer op. Twee jaar lang onderzochten we verschillende manieren van kijken aan de hand van werken uit de eigen M-collectie. Aan het onderzoek namen zowat 2000 bezoekers deel. Zij keken dertig seconden naar twee schilderijen, terwijl camera’s hun oogbewegingen registreerden. Ze vulden ook een korte vragenlijst in. Vervolgens werden de metingen geanalyseerd. Het experiment was uniek omdat het zo lang liep en er zoveel gegevens konden worden verzameld.

Delen en gehelen

Het onderzoek wees onder meer uit dat vrouwen meer naar gezichten en lichaamsdelen kijken, terwijl mannen meer oog hebben voor houdingen en handelingen. Experts kijken dan weer meer naar het geheel, terwijl leken focussen op bepaalde zones van het schilderij.

In 2019 was de tentoonstelling van Pieter Vermeersch de aanleiding voor een nieuw onderzoek, dat kijken en bewegen aan elkaar koppelde. We gingen onder meer na hoe bezoekers door een tentoonstelling navigeren en hoe ze abstracte werken waarnemen. Het onderzoek werd toegelicht tijdens de conferentie The Visual Science of Art en het symposium 'Wat zie jij?' (2019) in het Rijksmuseum Amsterdam.

Nieuw onderzoek

In 2022 begon een nieuw onderzoek, dat de kijkervaring in en buiten het museum met elkaar vergelijkt. Deelnemers werden uitgenodigd de collectiepresentatie ‘Neem je Tijd’ te bezoeken en dezelfde kunstwerken op computer in een laboratoriumomgeving te bekijken. De resultaten van de enquêtes worden eind 2022 verwacht.

Al deze onderzoeken sluiten aan op het bredere onderzoek dat M voert naar beeldgeletterdheid, het vermogen om beeldtaal te lezen. Daarnaast bieden ze museummedewerkers waardevolle informatie over hoe bezoekers naar kunstwerken kijken en tentoonstellingen beleven.