Souffleur, wat is de betekenis van 'Bozzetto'?

'Bozzetto voor gevelbeeld van Jean Baptiste Staes (1732-1813)', Gebroeders Goyers, tweede helft 19e eeuw

'Bozzetto voor gevelbeeld van Jean Baptiste Staes (1732-1813)', Gebroeders Goyers, tweede helft 19e eeuw, M Leuven, foto: Cedric Verhelst voor meemoo. Art in Flanders

SOUFFLEUR

Bozzetto

“Souffleur (de; m/v; meervoud: souffleurs): iemand die de toneelspeler zijn rol influistert.’’ Volgens Van Dale helpt een souffleur je dus te herinneren wat je eigenlijk al wist. Het leek ons een mooie titel voor deze nieuwe rubriek: daarin geven medewerkers van M uitleg en achtergrond bij vaktermen die je wellicht bekend in de oren klinken, maar waarvan je misschien niet (meer) weet wat ze ook alweer precies betekenen.

'Bozzetto voor gevelbeeld van Jean Baptiste Staes (1732-1813)', Gebroeders Goyers, tweede helft 19e eeuw

'Bozzetto voor gevelbeeld van Jean Baptiste Staes (1732-1813)', Gebroeders Goyers, tweede helft 19e eeuw, M Leuven, foto: Cedric Verhelst voor meemoo. Art in Flanders

Marjan Debaene, Afdelingshoofd Oude Kunst: "Bozzetto is een Italiaanse term voor een voorontwerp, gewoonlijk van een beeldhouwwerk. Marmer, steen of brons zijn duur en erg arbeidsintensief om te bewerken. Daarom maakten veel beeldhouwers eerst een kleiner model – meestal in klei, soms in was, gips of een zachte houtsoort als linde of buxus. Een beetje zoals een schilder die eerst een potloodschets op papier zet.”


“Zo’n bozzetto werd gewoonlijk gemaakt door de meester zelf, niet door zijn leerlingen. Soms zie je zijn vingerafdrukken nog in de klei zitten. Voor een kunsthistoricus is dat natuurlijk erg interessant: je kijkt de kunstenaar letterlijk op de vingers. Soms kostte het hem maar een paar uur om een bozzetto te maken. En als hij er niet tevreden over was, begon hij gewoon van voren af aan.”


“Er zijn niet zo heel veel bozzetti bewaard gebleven – ze waren natuurlijk niet bedoeld voor de eeuwigheid. Maar in de 18e en 19e eeuw had je wel kunstenaars die ze ook verkochten. Veel verzamelaars waren bereid er goed geld voor te betalen. Mede daardoor zitten er toch wel wat in musea en privécollecties.”

In 2021 heeft M een bijzondere bozzetto kunnen kopen op een veiling. Het gaat om een terracotta model voor een van de gevelbeelden van het stadhuis. Die zijn er pas gekomen in de 19e eeuw – voor die tijd waren de nissen leeg. Het stadsbestuur heeft toen een selectie gemaakt van nationale en lokale figuren die een plaatsje op de stadhuisgevel verdienden. Onze bozzetto beeldt Jean-Baptiste Staes af: een Leuvense journalist die in de 18e eeuw een veelgelezen krant uitgaf, Wekelyks Nieuws uyt Loven. Het werk is vervaardigd door het beeldhouwatelier van de gebroeders Goyers. Zij hebben verschillende beelden voor het stadhuis gemaakt, maar van de bozzetti is voor zover we weten alleen die van Staes bewaard gebleven. Het is dus een heel bijzonder stuk. We stellen het voorlopig nog niet tentoon, maar we bekijken welk plekje het in de toekomst kan krijgen.”

'Bozzetto voor gevelbeeld van Jean Baptiste Staes (1732-1813)’, Gebroeders Goyers, tweede helft 19e eeuw

'Bozzetto voor gevelbeeld van Jean Baptiste Staes (1732-1813)’, Gebroeders Goyers, tweede helft 19e eeuw, M Leuven, foto: Cedric Verhelst voor meemoo. Art in Flanders