Souffleur, wat is de betekenis van 'prefiguratie'?

Image
Triptiek met het Laatste Avondmaal en bijbelse taferelen: Elias en de engel (linker zijluik)

SOUFFLEUR

Prefiguratie

Kunst heeft, zoals alle domeinen, een eigen woordenschat. In ‘Souffleur’ geven medewerkers van M uitleg en achtergrond bij vaktermen die je wellicht bekend in de oren klinken, maar waarvan je misschien niet (meer) weet wat ze ook alweer precies betekenen.

Image
Triptiek met het Laatste Avondmaal en bijbelse taferelen: Elias en de engel (linker zijluik)

Babette Rummens, medewerker collectiebeheer en -ontsluiting: “Prefiguratie is een theologische term die letterlijk ‘voorafbeelding’ betekent. Het slaat op mensen of gebeurtenissen uit het Oude Testament die je kan zien als een voorafschaduwing van mensen of gebeurtenissen uit het Nieuwe Testament.”

 

“‘Het Laatste Avondmaal’ van Dieric Bouts zou je één grote prefiguratie kunnen noemen. Het middenpaneel toont het laatste avondmaal van Christus en zijn apostelen. Op de zijpanelen zijn scènes uit het Oude Testament afgebeeld die te maken hebben met brood en offergaves: profetische verwijzingen naar het laatste avondmaal en de eucharistie.”

“Onderaan links zie je bijvoorbeeld het joodse paasmaal. Na hun ballingschap in Egypte moesten de Joden van Jahweh een lam slachten, roosteren en opeten met ongedesemd brood. De schotel waarop je het lam ziet liggen, is de tegenpool van de lege schotel op het middenpaneel: daar neemt Christus zelf de plaats in van het offerlam.”

 

“Onderaan rechts heeft Bouts de profeet Elia in de woestijn geschilderd. Hij is afgebeeld met een aarden beker met daarop een broodje – alweer een voorafbeelding van de eucharistie. Bouts was de eerste die het verhaal van Elia zo voorstelde.”

 

“Niet dat hij dat allemaal zelf bedacht had, hoor. Het contract met de opdrachtgever - de Broederschap van het Heilig Sacrament - uit 1464 is bewaard gebleven, en daarin staat beschreven welke taferelen hij op de luiken moest schilderen. Er staat ook dat hij zich moest laten adviseren door twee theologen van de universiteit. Die zagen er onder meer op toe dat Bouts de prefiguraties correct weergaf."

Image
Triptiek met het Laatste Avondmaal: joods Paasmaal (linker zijluik)
Image
Triptiek met het Laatste Avondmaal en bijbelse taferelen: Elias en de engel (linker zijluik)