Tien 'proefkonijnen' cureren in M

De tien proefkonijnen van M

© M Leuven, foto: Dries Lievens

DE TIEN

tien proefkonijnen CUREREN IN M

Om de twee jaar maakt M samen met mensen uit het publiek een collectiepresentatie - een tijdelijke opstelling rond een gemeenschappelijk thema met werken uit de collectie. De vorige, ‘Waanzin’, ruimde een paar maanden geleden plaats voor ‘De Tien’: tien bijzondere werken, op een even creatieve als coronaveilige manier geselecteerd door tien ‘proefkonijnen’.

De tien proefkonijnen van M

© M Leuven, foto: Dries Lievens

In november vorig jaar lanceerde M een oproep aan geïnteresseerden. Daarop reageerden zowat vijftig mensen, waaruit er vervolgens tien geselecteerd werden. Eerst maakten ze online kennis met dertig werken uit de collectie van M die het museum op voorhand had gekozen. Vervolgens konden ze tijdens verschillende spelrondes punten geven aan hun favoriete werk. Dat gebeurde via videocalls en op een Miro-bord, een soort digitaal prikbord. Na elke ronde werd er gestemd en vielen er werken af. Op het eind bleven de tien werken over die nu in M te zien zijn. Toch kregen ook de afvallers nog een plekje – maar om te weten hoe dat zit, moet je de getuigenissen lezen.

Het favoriete werk van Ilias Mohout

Pieter Jozef Verhaghen, ‘Lot en zijn dochters’, ca. 1780-1810

Ilias (24): “Ik had de oproep zien passeren op sociale media. Eerst dacht ik dat het meer iets voor mijn huisgenote was – zij heeft kunstwetenschappen gestudeerd - maar uiteindelijk ben ik er toch zelf op ingegaan. Ik hou van kunst en cultuur, maar ik ben absoluut geen kenner, en in M was ik nog maar een paar keer geweest. Daarom wilde ik meedoen: ik wilde met meer kennis, meer diepgang naar kunst leren kijken.”

 

“De spelstructuur – we moesten punten geven aan werken die ons aanspraken en die ook verdedigen tegenover de anderen – leek me eerst een beetje kinderachtig, maar eigenlijk is het een slim systeem. Zo hadden alle proefkonijnen een evenwaardige inbreng en kregen deelnemers met meer voorkennis of een sterkere mening niet de bovenhand.”

 

“Dit werk van Pieter Jozef Verhaghen sprong er voor mij uit. Andere deelnemers hadden het meer voor hedendaagse kunst, maar dat zegt mij niet altijd zoveel – één van de 30 werken heette ‘Zwart monochroom’, maar voor mij was dat gewoon zwart (lacht).

Zaalzicht 'De Tien', M Leuven, 2021

Zaalzicht 'De Tien', M Leuven, 2021, foto: Dries Lievens voor M Leuven

Zaalzicht 'De Tien', M Leuven, 2021

Zaalzicht 'De Tien', 2021, M Leuven, 'Lot en zijn dochters', Pieter Jozef Verhaghen, ca. 1780-1810, M Leuven, foto: © Miles Fischler voor M Leuven

'Lot en zijn dochters', Pieter Jozef Verhaghen, ca. 1780-1810

'Lot en zijn dochters', Pieter Jozef Verhaghen, ca. 1780-1810, M Leuven, foto: © Miles Fischler voor M Leuven

“Als je ‘Lot en zijn dochters’ ziet, denk je eerst: een onschuldig tafereel. Tot je het verhaal hoort dat erachter zit. Lot is een figuur uit de Bijbel. Hij moet uit de stad Sodom vluchten, samen met zijn twee ongehuwde dochters. Die besluiten hun vader dronken te voeren – let op het glas wijn in zijn hand – en te verleiden, en hij verwekt bij hen allebei een zoon. Een bizarre wending, in onze ogen: je denkt onwillekeurig aan #MeToo-verhalen. Een medewerkster van M, Anne, heeft ons dan wat meer achtergrondinformatie gegeven: die twee zoontjes zouden uitgroeien tot de stamvaders van twee volkeren, de Moabieten en de Ammonieten.”

 

“Wat mij vooral boeide, is hoe je kennis en je achtergrond bepalen hoe je een werk interpreteert. Wij kijken nu met onze #MeToo-bril, maar in de 18de eeuw lazen ze dit werk heel anders. En wie weet wat volgende generaties erin zullen zien.”

 

“De selectie gebeurde online, maar op het eind konden we ons favoriete werk voor het eerst live gaan bekijken in het depot. Heel speciaal, ik stond er echt met mijn neus bovenop. En toen de opstelling in M klaar was, zijn we daar samen naartoe gegaan – toen heb ik de andere negen proefkonijnen voor het eerst in levenden lijve gezien! Achteraf ben ik nog eens teruggegaan met vrienden.”

 

“Meedoen aan ‘De Tien’ was een bijzondere ervaring. Ik voel me nu meer verbonden met M, het heeft meer betekenis voor me gekregen. En ik volg ze nog meer op sociale media (lacht).”

Het favoriete werk van Lila Maria de Coninck

Antependium met Christusmonogram, ca. 1550-1600

Lila Maria (16): “Ik had over het project gelezen op internet. Ik heb meteen gereageerd, heel impulsief. En ik was erbij!”

 

“Bij die dertig werken waaruit we konden kiezen, had ik meteen een paar favorieten. Dat waren hedendaagse werken, vooral foto’s. Een antependium van vijfhonderd jaar oud sprak me niet meteen aan. Tot ik het verhaal achter het werk hoorde.”

Zaalzicht ‘De Tien’, 2021

Zaalzicht ‘De Tien’, 2021, M Leuven, 'Antependium met Christusmonogram', onbekende maker, ca. 1550-1600, M Leuven, foto: Dries Lievens voor M Leuven

Antependium met Christusmonogram, onbekende maker, ca. 1550-1600

Antependium met Christusmonogram, onbekende maker, ca. 1550-1600, M Leuven

“Een antependium is een doek dat over het altaar werd gehangen. Dit exemplaar komt uit het Sint-Pietersgasthuis in Leuven, een soort middeleeuws ziekenhuis. In die tijd werden zieken behandeld met planten en kruiden, en op het antependium zijn dan ook heel veel medicinale planten afgebeeld: viooltjes, vingerhoedskruid, akelei... Niet dat ik al die soorten herken, maar mensen in mijn omgeving zijn sterk bezig met natuurgeneeskunde en zo – dat was voor mij een aanknopingspunt. Aardbeien staan er ook op, al weet ik niet zeker tegen welke ziekte die precies gebruikt werden (lacht). En er zitten ook planten met een psychedelische werking tussen, papaver bijvoorbeeld. Intrigerend om te zien dat ze die in die tijd al gebruikten, ook al wisten ze er misschien niet het fijne van."

 

“Toen ik het werk voor het eerst in het echt zag, in het depot van M, was het kleiner dan ik gedacht had. Dat was wel een mooi moment – zolang je een werk alleen digitaal ziet, blijft er toch een afstand. In het depot werd die barrière doorbroken.”

 

“Het was ook heel tof om met z’n tienen een expo te mogen samenstellen. De sfeer was echt goed, na de tweede zoomsessie was het of ik allemaal nieuwe vrienden had met wie ik elke donderdagavond over kunst kon praten. En het was ook fijn om mekaar op het eind voor het eerst live te zien – konden we ook eens over iets anders babbelen (lacht). Dat was nog eens een barrière die doorbroken werd.”

 

“Ik woon in Antwerpen, dus vóór ‘De Tien’ kende ik M niet zo goed – ik was er één keer geweest met school. Ik zit in het laatste jaar humane wetenschappen, maar ik ben veel bezig met kunst: ik heb vroeger nog tekenschool gedaan, en nu volg ik een opleiding voor singer-songwriter. Ik ga ook heel graag naar musea, ’t is wat ik het liefste doe. Het Fotomuseum in Antwerpen is mijn favoriet, maar ik kom evengoed in Middelheim, het M HKA, musea in Brussel... En voortaan ga ik zeker ook volgen wat er in M te beleven is!”

Het favoriete werk van Lotte Cools

Guy Mees, ‘Guy trap op trap af’, 1970

Lotte (34): “Een paar jaar geleden was ik met een vriendin in het Kunsthistorisches Museum in Wenen. We hebben daar een tentoonstelling gezien die werd gecureerd door kostuumontwerpster Juman Malouf en haar man Wes Anderson, de regisseur van onder meer ‘The Grand Budapest Hotel’. Uit het depot van het museum hadden zij 400 objecten geselecteerd, die ze hadden samengebracht in een wonderlijk verhaal. Een unieke ervaring, die me echt omverblies. Dus toen ik in De Standaard las dat M tien proefkonijnen zocht om ook zoiets te doen, was ik meteen geïnteresseerd.”

 

“’De Tien’ was opgezet als een digitaal spel. Van de dertig voorgestelde werken waren er verschillende die me aanspraken, maar deze video van Guy Mees stak er toch wel bovenuit. Je ziet hoe Mees met een videocamera een trap eerst op en dan weer af wandelt. ’t Is te zeggen: je ziet hem zelf niet, je ziet alleen de treden en de muren. Je weet ook niet waar hij is: in zijn woning, in zijn atelier? Je vangt alleen even een glimp op van enkele van zijn werken. Het filmpje duurt ook niet lang, een minuut of zo, maar je kan er eindeloos naar blijven kijken.”

Zaalzicht 'De Tien', M Leuven, 2021, ‘Guy trap op trap af’, Guy Mees, 1970

Zaalzicht 'De Tien', M Leuven, 2021, ‘Guy trap op trap af’, Guy Mees, 1970, Cera-collectie bij M Leuven, foto: Dries Lievens voor M Leuven

‘Guy trap op trap af’, 8 mm-video, 1970, Guy Mees

‘Guy trap op trap af’, 8 mm-video, 1970, Guy Mees, Cera-collectie bij M Leuven

“Trappenlopen is een eenvoudige, doodgewone handeling, maar door deze video ging ik er meer bij stilstaan. De trap is zwart, de gang is witgeschilderd. Op een bepaald moment passeert Mees een overloopje en zie je enkel nog wit, wat een desoriënterend effect geeft – je weet even niet meer waar je naar kijkt. Dat riep grotere vragen bij me op: waar ga ik heen in het leven? In de video gaat Mees nergens naartoe, dat intrigeerde mij. Het deed me ook beseffen dat zoiets alledaags als trappenlopen niet voor iedereen zo simpel is. Trappen kunnen ook een hindernis zijn.”

 

“Een traphal is op zich een lege plek, je komt er alleen omdat je op weg bent naar ergens anders, maar toch hebben we er allemaal betekenisvolle ervaringen mee. We hebben misschien onze eerste kus gegeven op de schooltrap, we hebben ooit afscheid genomen op een stationtrap... Die dubbelzinnigheid triggert me. Ik ben zelf kostuumontwerpster van beroep, en ik voel dat het me ook in mijn werk zal inspireren.”

 

“Nadat we de tien werken geselecteerd hadden, zijn we met alle proefkonijnen naar de opening van de tentoonstelling in M gaan kijken. Grote verrassing: de twintig afvallers hingen daar ook! Ze zijn samengebracht in een ruimte die is vormgegeven als een depot. Daarna kom je in een aangrenzende ruimte met de tien ‘winnaars’: die ziet er meer uit als een klassieke museumzaal. Je kan er ook een filmpje bekijken, een terugblik op het hele selectieproces.”

 

“Ik kijk er met veel plezier op terug. Het was inhoudelijk boeiend: met tien onbekenden over kunst discussiëren, oog krijgen voor andere perspectieven, dingen zien die je eerst niet gezien had... Maar ik vond het ook sociaal verrijkend: dankzij de kunst zijn onbekenden bekenden geworden. Heel erg waardevol, zeker in tijden van corona.”

 

'De Tien', van 28.05.21 tot 31.03.24 in M.


Deze collectiepresentatie werd mee mogelijk gemaakt door de bijdragen van de M-cenassen via M-LIFE en verliep in samenwerking met Cera.