Het heeft van Bhabha een volstrekt unieke kunstenares gemaakt, die haar eigen taal en esthetiek heeft ontwikkeld. Het bekendst is ze om haar indrukwekkende sculpturen – huiveringwekkende, imponerende wezens waarvan je nooit zeker kunt zeggen wat het nu zijn: monsters, dieren, goden, mensen, aliens… Ze maakt ook tekeningen op papier en foto’s.
Eén ding hebben al je werken gemeen: je voelt meteen dat er heel wat lagen inzitten. Niet alleen fysiek, maar ook qua invloeden en thematiek.
Huma Bhabha: “Ja. Er zitten een hoop verschillende dingen in je hoofd. Je hebt die in de loop van je leven opgeslagen, en op de een of andere manier beginnen die met elkaar te dansen.”
“Als ik aan een nieuw werk begin, ga ik vaak terug naar dezelfde invloeden, die ik dan steeds opnieuw bekijk: afbeeldingen van oude beeldhouwwerken, Afrikaanse sculptuur, Duits expressionisme, Picasso, Giacometti… Ook Gandharakunst, een beeldhouwstijl die ontstaan is in de eerste eeuwen van onze tijdrekening in de streek waar ik vandaan kom – een mengeling van Griekse en boeddhistische invloeden. Gandhara zit op het kruispunt van het Oosten en het Nabije Westen. Vanuit Pakistan bekeken is Griekenland niet zo ver weg. Reizigers en handelaars kwamen er elkaar tegen. In die tijd vierden ze meer de ontmoeting van culturen, en hoe daar nieuwe dingen uit voorkomen. Je had minder het idee van ‘dit zijn wij’. Nationalisme vind ik een van de verschrikkelijkste dingen die er zijn. Het doodt alles wat anders is.”
“Het werk van mijn hedendaagse collega’s is ook een grote invloed. Als kunstenaar kan je stelen van wie je wil (lacht).”
Je hebt vroeger al James Ensor vernoemd als invloed.
“Ja. Ik zou hem een expressionist noemen. In de middelbare school hadden we een uitstekende leraar kunstgeschiedenis, die ons ook Europese werken leerde kennen. Kunstenaars als Ensor spraken me aan. Ik ben erg beïnvloed door hoe hij gezichten schildert: vervormd, met ongewone, intense kleuren… Niets is normaal, om het zo te zeggen, alles is heightened. Hij weet het groteske en karikaturale heel goed te versmelten met het realistische. En hij slaagt erin zijn angsten en emoties te projecteren in zijn werk. Zijn composities, de accenten die hij legt, hoe hij een gezicht tekent: allemaal het resultaat van hoe hij naar dingen kijkt. Wij kijken zo niet. Niemand kijkt zo. Dat trekt me aan in zijn werk.”
“In mijn eigen werk zit ook veel emotie. Veel anxiety over de eindeloze oorlog. Het houdt nooit op. De westerse troepen zijn net weggetrokken uit Afghanistan, en dan begint meteen de oorlog in Oekraïne. De schade die dat aanricht, niet alleen lokaal, maar in de hele wereld… Ik ben geen politieke kunstenaar, geen activist. Ik wil alleen getuigen over wat ik zie, op de manier die bij mij past. En ik ben zeker niet bang voor emoties, want die maken het werk sterker.”
Nog een andere belangrijke invloed op je werk: sciencefiction en horror.
“Ja, sommige horror- en sf-films hebben een grote impact op me gehad. Ik raakte geïnteresseerd in de special effects, en ik wilde kijken of ik zelf van die gemuteerde wezens kon maken. Omdat ik zover van de mainstream zat, maakte het toch niet uit wat ik deed. Vooral films uit de jaren tachtig waren zeer inspirerend voor mij: ‘Alien’, ‘The Terminator’, ‘Scanners’.”
Wat spreekt je aan in ‘Alien’? Het verhaal? Het monster, dat gecreëerd werd door de Zwitserse kunstenaar Giger? De beeldtaal van de film?
“Alles samen. De spanning. De creativiteit. De beelden... Giger is geweldig getalenteerd. Hij tekent en schildert als Michelangelo. Maar zijn ontwerpen voor ‘Alien’ steken er voor mij toch bovenuit. Zijn andere werk is ook knap, daar niet van, maar voor mijn smaak toch wat te maniëristisch.“
“‘Alien’ is ongelooflijk. Hoe het ruimteschip eruitziet, de planeet en het landschap… Je hebt echt verbeelding nodig om zo’n andere wereld te creëren. Giger heeft duidelijk veel naar industrieel design gekeken om het interieur van het ruimteschip vorm te geven. En ik vermoed naar insecten en andere dieren voor het wezen zelf. Geniaal werk.”
Je werkt met piepschuim, rubberen banden, afvalhout, maar ook met meer traditionele materialen als brons en klei. Heb je specifieke materialen nodig voor een specifiek werk?
“Nee, daar geloof ik niet in. In mijn beginjaren had ik geen onbeperkt budget. Dat speelde zeker ook mee bij de keuze van de materialen. En ik voelde me al van jongs af aan aangetrokken tot het idee van collage en assemblage. Je gebruikt wat je maar kan vinden, en wat je in staat stelt te maken wat je wilt. Piepschuim, objets trouvés, stukken hout: dat voelde allemaal natuurlijk voor mij.”
“De materialen hebben mee de ontwikkeling van de werken bepaald. De werktuigen ook. Die moesten simpel zijn, want ik ben geen timmerman of lasser en ik wil toch alles zelf kunnen doen. Het praktische doel is dat de werken sterk zijn en niet uiteenvallen als je ze verplaatst. Ze zien er misschien fragiel uit, maar ze zijn het niet.”
“Eind 2000 was ik in Mexico met mijn man (de kunstenaar Jason Fox, red.). Hij was er voor een eigen project, en omdat ik tijd over had, begon ik in de hotelkamer te experimenteren met klei. Ik vond het een erg dankbaar materiaal om mee te werken. Terug in New York kwam ik uit op klei die vanzelf hard wordt, zonder dat je ze moet bakken. Dat werkte voor mij, want ik vind graag nieuwe manieren om iets te doen – korter en makkelijker, zodat ik het allemaal zelf kan. Vervolgens ben ik armaturen gaan maken uit simpele materialen als kippengaas en hout. Daar bracht ik klei op aan, als een soort huid. Dat voelde zeer natuurlijk aan, en ik begon te beseffen dat je veel kon bereiken met die werkwijze. Er gingen plots een heleboel deuren open. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in het portretteren van mensen – ik was er van jongs af goed in. Dus, geïnspireerd door Picasso’s ‘Hoofd van een vrouw’, besliste ik om grote hoofden te maken uit klei.”
